TSE Başkanı Adem Şahin, 2019 yılında ithalat başvuru ortalamasının 3 bin 100 ile tamamlandığına işaret ederek, "TSE'de şu anki dosya sayıları sadece nisan ayında bin 100 olarak dip yaptı. İthalat başvurularında 2020 yılının ilk 9 ayına bakıldığında dosya ortalaması 4 bin 250'yi geçiyor. Son dört aylık rakamlarda ise 5 bin 300, 5 bin 329, 5 bin 505 ve Eylül ayında ise 6 bin 200 ithalat başvurusu aldık” bilgisini verdi.
TSE'nin 2020 yılında ithalat başvuru işlemlerinin ürün güvenliği ve denetimi tebliğlerine göre dağılımına ilişkin bilgi veren Şahin, "Başvuruların yüzde 46'lık bölümü Tebliği 1 kapsamındaki ürünler için yapıldı. Bu ürünler hava ve yağ filtreleri, V kayışları, rulmanlar, el aletleri (anahtar, pense, soket, tornavida vb), amortisörler ve jantlardan oluşuyor” şeklinde konuştu. Buna ilave ithalat başvurularının yüzde 45'lik kısmının da Tebliğ 9 kapsamında ürünler için yapıldığını bildiren Başkan Şahin, bu kategoride; aydınlatma ürünleri (lambalar, ampuller, aydınlatma armatürleri vb.), adaptör, şarj cihazı, güç kaynağı, redresör, kameralar, klimalar, devre kesiciler, kaçak akım rölesi ve motor gibi ürünlerin yer aldığını belirtti. Başvuruların yüzde 8'lik diliminin ise Tebliğ 25 kategorisinde yer alan ürünler için yapıldığına dikkat çeken Şahin şunları söyledi: "Bu alanda ise farlar, araç sinyal emniyet camları, çocuk bağlantı ekipmanları (araç çocuk koltukları), emniyet kemerleri ve kornalar yer alıyor. Kalan yüzde 1'lik oran ise gübre tebliği kapsamındaki ürün gruplarından oluşuyor.”
Yoğunluk nedeniyle pandemi dönüşümü bırakıldı
TSE olarak yaşanan yoğunluktan dolayı ithalatta uygunluk denetimi faaliyetini yerine getiren birimlerin dönüşümlü çalışma kuralının dışında bırakıldığının altını çizen Şahin, sadece kronik rahatsızlığı olan personellerin idari izne ayrıldığını belirtti. Öte yandan 2020 yılı verileri incelendiğinde; pandemi sürecinde görece düşüş gösteren ithalat başvuru sayılarının, haziran ayı itibariyle yüksek bir ivme ile devam ettiğinin altını çizen Şahin, "Başvurular haziran, temmuz, ağustos ve eylül ayları için önceki yıla oranla yaklaşık iki katına çıktı” ifadelerini kullandı. İthalat başvurularına dair enstitü olarak gerçekleştirilen ithalatta uygunluk denetimi faaliyetleri kapsamında, 2019'a göre başvuru inceleme sayıları ve sonuçlandırma oranlarının da yüzde 100 artığı kaydeden Şahin, "Yani ekiplerimizin geçen yıla göre iki kat fazla işlem yaptığı görülüyor” dedi.Gümrük müşavirlerinin 35 maddesinde neler var?
• CE prosedürleri nedeniyle ithalat merkezleri ile laboratuvarlar arasında gelip giden ürünler zaman kaybettiriyor. Endüstriyel amaçlı ürün ithalatında gereksiz prosedürler kaldırılarak, zaman kayıpları telafi edilebilir.
• Firma tarafından TAREKS başvurusu yapılırken, model adı, ürün adı, marka, taşıma belgesi bilgileri, ürün fiyatı gibi bilgilerden hatalı beyanlar yapılabiliyor. İnceleme uzmanları, heyet sonrasında beyan hatasından ötürü başvuruyu iptal etmekte ve yeni başvuru yapılmasını istemekte. Yeni başvuru yapılınca dosya sistem tarafından otomatik olarak farklı bir memura düşüyor ve havale değiştirmek icap ediyor. Bunun neticesinde, yeni başvurunun dosyaya ilk bakan inceleme uzmanına havale edilmesi sağlanıyor. Bu işlem de 10 günlük iş günü kaybına yol açıyor.
• CE İthalat Prosedür/Genelge Talimatının 10/11-3 maddesinde "İthal edilmek istenen CE ye tabi aksam parçaların ana üründe kullanılacağına dair bağlantının Enstitümüz tarafından kurulamadığı/ doğrulanamadığı durumlarda kullanıcı firmanın yazılı beyanı yeterli görülür” denilmesine rağmen ana ürünün CE direktifi kapsamında olmadığı ve aksam parça ile ana ürünün irtibatının kurulması ile ilgili firmadan belgeler isteniyor. Ana ürünün uzun yıllar önce ithal edilmiş ürün olduğu durumlarda bu sağlanamıyor. Taahhütname ve yazılı beyan yeterli görülmüyor.
• İnceleme heyetinin antrepo ve geçici depolamalara ne zaman geleceği bilinmiyor. Firma temsilcisi gün boyu antrepoda bekleyebiliyor. Gün sonunda, zaman kalmadığı nedeniyle incelemeye gelinemeyeceği haberi veriliyor. Heyetlerin güzergahlarının ve yerlerinin bilinmesi için pratik bir çözüm olarak yükümlüler tarafından oluşturulan whatsapp uygulaması hem yeterli olmamakta hem de bağlayıcı bir durum değil.
• Yağ ve hava filtrelerine laboratuvarda deney yapılmıyor, sadece muayene yapılıyor. Buna rağmen filtreler deneye gönderiliyor. Hem laboratuvar meşgul oluyor hem de gereksiz yere 15-20 gün laboratuvar sonucu bekleniyor. Numune yazısının yazılması, numunenin kargolanması, laboratuvarın muayene sonucunda rapor oluşturması ciddi bir zaman kaybı oluşturuyor.
• Kurumsal firmaların 2020/25 sayılı tebliğ kapsamındaki araç parçaları denetimlerinde aynı memurların aynı zamanda 1 ve 9 sayılı tebliğ denetimlerinden de sorumlu olmaları nedeniyle 25 sayılı denetimlerde denetim süreci çok uzuyor. Araç parçaları için orijinal parça temin eden kurumsal firmalar bu ihtiyaçları için sadece ithalat yapabiliyorlar, uzayan TSE denetimleri araçlarını bakıma teknik servislere bırakan müşterileri ve sektörü kilitliyor.
• Çözüm önerilerinden bir tanesi, yoğun dönemlerde TSE, belli firmalarla işbirliği yaparak dışarıdan mühendis desteği alabilir, firmalar da bu maliyetlere katlanabilirler.
• Konteyner bazında denetimlerde işlemleri hızlandırmak açısından, yükleme yapıldığında konteyner içindeki ürünlerden numune alınarak kargo şirketi ile teste gedilebilir.